# Araç Bakımında Kendin Yap Çözümleri
Merhaba sevgili araç sahibi! Otomobilin bakım masrafları cebini yakıyor mu? Tamirciye gitmeden önce kendin halledebileceğin birçok bakım işlemi olduğunu biliyor muydun? Amerikan Otomobil Birliği’nin (AAA) araştırmasına göre, ortalama bir araç sahibi yıllık bakım ve tamir masraflarında yaklaşık 1,200 dolar harcıyor. Ancak bu masrafların neredeyse %40’ını kendin yapabileceğin basit bakımlarla azaltabilirsin!
Araç bakımında “kendin yap” yaklaşımı, sadece paradan tasarruf etmeni sağlamakla kalmaz, aynı zamanda aracını daha iyi tanımanı ve acil durumlarda ne yapman gerektiğini bilmeni sağlar. Almanya’daki ADAC (Alman Otomobil Kulübü) verilerine göre, düzenli bakım yapılan araçlar, bakımsız araçlara göre %30 daha az arıza yapıyor. Üstelik DIY (Do It Yourself – Kendin Yap) bakımlar, otomobilin değerini korumana da yardımcı oluyor.
Bu yazıda, araç bakımında evde kolayca yapabileceğin işlemleri detaylıca anlatacağım. Hadi başlayalım ve cüzdanını biraz rahatlatmanın yollarını keşfedelim!
Motor Yağı Değişimi Nasıl Yapılır?
Motor yağı, aracının kalbi olan motorun en önemli sıvısıdır. Zamanında değiştirilmeyen motor yağı, motorun erken aşınmasına ve ciddi hasarlara yol açabilir. Peki, bu işlemi tamirciye gitmeden nasıl halledebilirsin?
Öncelikle ihtiyacın olan malzemeleri hazırlamalısın: doğru özelliklerde motor yağı (aracının kullanım kılavuzunda belirtilen), yeni yağ filtresi, yağ filtresi anahtarı, kriko, kriko desteği, yağ boşaltma kabı ve birkaç bez. Ortalama bir binek araç için yaklaşık 4-5 litre yağ gerekecektir, ancak tam miktarı kullanım kılavuzunda bulabilirsin.
İşleme başlamadan önce motorun ılık olduğundan emin ol – bu, yağın daha kolay akmasını sağlar. Aracını düz bir zemine park et, krikoyla kaldır ve güvenlik için mutlaka kriko desteği kullan. Ardından, yağ karterinin altındaki boşaltma tapasını bulup, altına yağ kabını yerleştir. Tapayı uygun anahtarla gevşet ve yağın tamamen boşalmasını bekle. Toyota ve Honda gibi Japon otomobil üreticileri, bu işlemin her 10,000 km’de bir yapılmasını öneriyor, ancak Avrupa arabaları genellikle 15,000 km aralıklarla yağ değişimi tavsiye ediyor.
Yağ boşaldıktan sonra, eski yağ filtresini özel anahtarıyla çıkar ve yerine yenisini tak. Boşaltma tapasını yeniden sıkıca yerleştir, ardından motor kapağını aç ve yağ çubuğunun yanındaki kapaktan yeni yağı doldur. Yağ seviyesini kontrol et, motoru çalıştır ve olası sızıntıları kontrol et. İşte bu kadar! Profesyonel bir serviste ortalama 50-80 dolar tutacak bu işlemi, kendin yaklaşık 25-35 dolara halledebilirsin.
Araç Hava Filtresini Değiştirme Yöntemleri
Hava filtresi, motoruna giren havayı temizleyerek zararlı parçacıkların motora ulaşmasını engeller. Tıkalı bir hava filtresi, yakıt tüketimini artırır ve motor performansını düşürür. ABD Enerji Bakanlığı’nın araştırmalarına göre, kirli bir hava filtresi yakıt tüketimini %10’a kadar artırabilir!
Hava filtresini değiştirmek, muhtemelen yapabileceğin en kolay bakım işlemlerinden biridir ve sadece 5-10 dakikanı alacaktır. İhtiyacın olan tek şey, aracına uygun yeni bir hava filtresidir (genellikle 10-20 dolar arası bir maliyeti vardır).
Öncelikle motor kapağını aç ve hava filtresi kutusunu bul. Bu genellikle motorun üst veya yan tarafında, plastik bir kutu şeklindedir. Volkswagen, Ford ve BMW gibi üreticiler, filtre kutusunu klipsler veya vidalarla sabitler. Bu bağlantı elemanlarını açarak kutuyu aç ve eski filtreyi çıkar.
Eski filtreyi inceleyerek ne kadar kirli olduğunu görebilirsin. Filtrenin içine ışık tuttuğunda ışığı göremiyorsan, değişim zamanı gelmiş demektir. Filtre yuvasını temizledikten sonra, yeni filtreyi tam olarak aynı yönde yerleştir ve kutuyu tekrar kapat. İşte bu kadar basit! Bu işlem için serviste ödeyeceğin 30-50 dolar yerine, sadece filtre maliyetini ödemiş olursun.
Hyundai ve Kia gibi Koreli otomobil üreticileri, hava filtresinin her 15,000-30,000 km’de değiştirilmesini önerirken, tozlu bölgelerde yaşayanlar için bu süre daha kısa olabilir.
Araç Aküsü Bakımı ve Şarj Etme Teknikleri
Akü, aracının elektrik sisteminin kalbidir ve düzenli bakım yapılmazsa seni yolda bırakabilir. Soğuk havalarda akü performansı %50’ye kadar düşebilir, bu yüzden özellikle kış aylarına girerken akü bakımı kritik öneme sahiptir.
Akü bakımı için öncelikle terminalleri kontrol etmelisin. Terminallerde beyaz veya yeşilimsi bir korozyon görürsen, bunları temizlemen gerekir. Bu iş için karbonat (kabartma tozu) ve su karışımı harika çalışır. Akü terminallerini söküp, bu karışımı uygula ve diş fırçasıyla nazikçe temizle. Ardından temiz suyla durulayıp kuruladıktan sonra terminalleri tekrar bağla.
Akü sıvı seviyesini de kontrol etmelisin (eğer bakım gerektiren bir akü kullanıyorsan). Sıvı seviyesi düşükse, sadece distile su ekleyerek seviyeyi yükseltebilirsin. Bosch gibi akü üreticileri, akü ömrünü uzatmak için 3 ayda bir bu kontrolleri yapmanı öneriyor.
Aküyü şarj etmek için otomatik akü şarj cihazları kullanabilirsin. Bu cihazlar ortalama 30-50 dolar arası bir maliyetle bulunabilir ve uzun vadede sana çok para kazandırır. Renault ve Peugeot gibi Fransız otomobil üreticileri, modern araçlarda akü değişimi sonrası elektronik sistemlerin yeniden programlanması gerektiğini belirtiyor, ancak basit bir şarj işlemi için buna gerek yok.
Bir gerçek dünya örneği olarak, ABD’de 2020 kışında yaşanan büyük kar fırtınası sırasında, düzenli akü bakımı yapan araç sahiplerinin sadece %12’si akü problemleri yaşarken, bakım yapmayanların %47’si yolda kalmıştı.
Fren Balatası Değişimi Adım Adım
Frenler, aracının en kritik güvenlik bileşenidir ve balataların düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerektiğinde değiştirilmesi hayati önem taşır. Profesyonel bir serviste fren balatası değişimi ortalama 150-300 dolar arasında bir maliyet yaratırken, kendin yaparak bu rakamı 30-60 dolara düşürebilirsin.
Fren balatası değişimi için ihtiyacın olan malzemeler: aracına uygun yeni fren balataları, kriko ve kriko desteği, bijon anahtarı, C-kelepçe veya fren pistonu sıkıştırma aleti, ve temel el aletleri. Mercedes-Benz’in tavsiyesine göre, fren balataları kalınlığı 3 mm’nin altına düştüğünde değiştirilmelidir.
İşleme başlamadan önce, aracını düz bir zemine park et ve el frenini çek. Değiştireceğin taraftaki tekerleği sök. Kaliper cıvatalarını bul ve sök (genellikle kaydırma pimleri olarak adlandırılır). Kaliperi dikkatlice kaldır ve bir askıyla asarak fren hortumunun gerilmemesini sağla.
Eski balataları çıkar ve yenileriyle değiştir. Yeni balataları takmadan önce, fren pistonunu C-kelepçe veya özel aletle içeri doğru it. Bu, yeni ve daha kalın balataları yerleştirmek için yer açacaktır. Fiat ve Alfa Romeo gibi İtalyan otomobil üreticileri, fren hidrolik sistemine hava girmemesi için pistonun çok dikkatli itilmesini öneriyor.
Balataları yerleştirdikten sonra, kaliperi tekrar monte et, cıvataları belirtilen tork değerinde sık ve tekerleği tak. İşlem tamamlandıktan sonra, fren pedalına birkaç kez basarak sistemin düzgün çalıştığından emin ol. Japon otomotiv devi Nissan’ın önerdiği gibi, yeni balatalarla ilk 200-300 km’de ani ve sert frenlerden kaçınarak “alıştırma” sürecini tamamlamalısın.
Bujilerin Değiştirilmesi ve Ateşleme Sistemi Bakımı
Bujiler, benzinli motorlarda yakıt-hava karışımını ateşleyen kritik parçalardır. Eskimiş veya arızalı bujiler, motorun düzensiz çalışmasına, yakıt tüketiminin artmasına ve güç kaybına neden olabilir. Avustralya’daki RACV (Royal Automobile Club of Victoria) verilerine göre, düzenli buji değişimi yapılan araçlar %4-5 daha az yakıt tüketir.
Buji değişimi için ihtiyacın olan malzemeler: aracına uygun yeni bujiler, buji anahtarı, tork anahtarı ve buji teli çıkarma aleti (gerekirse). Subaru gibi Japon üreticiler, platinyum veya iridyum uçlu bujilerin kullanılmasını öneriyor, bunlar daha pahalı olsalar da 60,000-100,000 km gibi uzun ömürlere sahipler.
İşleme başlamadan önce motorun soğuk olduğundan emin ol. Buji kablolarını veya ateşleme bobinlerini dikkatlice çıkar (modern araçlarda genellikle her buji için ayrı bir ateşleme bobini vardır). Buji anahtarıyla eski bujileri sök ve elektrot aralıklarını kontrol et – aşınmış, yanmış veya yağlanmış bujiler değiştirilmelidir.
Yeni bujilerin elektrot aralıklarını kontrol et ve gerekirse ayarla. Bujileri elle dikkatlice yerlerine yerleştir ve sonra tork anahtarıyla üretici tarafından belirtilen değerde sık. Çok sıkmanın dişlere zarar vereceğini unutma! Volvo gibi İsveçli üreticiler, buji dişlerine ince bir tabaka anti-seize bileşik uygulanmasını öneriyor, bu gelecekteki değişimleri kolaylaştırır.
Bir gerçek dünya örneği olarak, 2019’da Almanya’da yapılan bir araştırmada, düzenli buji değişimi yapan araç sahiplerinin %78’i araçlarında performans artışı ve yakıt tasarrufu gözlemlediğini belirtmişti.
Araç Sıvılarının Kontrolü ve Tamamlanması
Aracındaki çeşitli sıvıların düzenli kontrolü ve tamamlanması, pahalı arızaları önlemenin en basit yollarından biridir. Kanada Otomobil Birliği’ne göre, yetersiz sıvı seviyeleri nedeniyle yaşanan arızalar, yol yardım çağrılarının %23’ünü oluşturuyor.
Fren hidroliği, soğutma sıvısı, şanzıman yağı, hidrolik direksiyon sıvısı ve cam suyu – bunların hepsi düzenli kontrol edilmelidir. Her sıvı için kontrol prosedürü biraz farklıdır, ancak genel olarak motor soğukken (cam suyu hariç) kontrol edilmelidir.
Fren hidroliği deposu genellikle fren ana silindirinin üzerinde, motor bölmesinin arka tarafında bulunur. Seviye “MIN” ve “MAX” işaretleri arasında olmalıdır. Eğer sürekli olarak fren hidroliği ekliyorsan, sistemde bir sızıntı olabilir ve profesyonel yardım almalısın. Audi ve Porsche gibi Alman lüks otomobil üreticileri, fren hidroliğinin her 2 yılda bir tamamen değiştirilmesini öneriyor, çünkü zamanla nem çeker ve kaynama noktası düşer.
Soğutma sıvısı, motorun aşırı ısınmasını önler. Depo genellikle yarı şeffaf bir hazne şeklindedir ve “COLD” ve “HOT” işaretleri vardır. Motor soğukken kontrol et ve gerekirse uygun antifriz-su karışımı ekle. Asla sıcak motora soğutma sıvısı ekleme, bu ciddi yaralanmalara ve motor hasarına yol açabilir.
Şanzıman yağı (otomatik şanzımanlarda), hidrolik direksiyon sıvısı ve diğer sıvılar için aracının kullanım kılavuzundaki talimatlara başvurmalısın. Land Rover gibi arazi araçları üreticileri, zorlu koşullarda kullanılan araçlar için daha sık sıvı kontrolü öneriyor.
Cam suyu ise en basit ama en çok ihmal edilen sıvıdır. Özellikle kış aylarında, donmaya karşı koruma sağlayan özel cam suyu kullanmalısın. İskandinav ülkelerinde, -40°C’ye kadar dayanıklı cam suyu formülleri standart olarak kullanılıyor.
Araç Dış Görünüm Bakımı ve Pas Önleme
Aracının dış görünümünü korumak sadece estetik bir mesele değil, aynı zamanda değerini korumak ve pas gibi yapısal sorunları önlemek için de önemlidir. Kelley Blue Book verilerine göre, iyi bakımlı bir aracın yeniden satış değeri, bakımsız bir araca göre %10-15 daha yüksek olabilir.
Düzenli yıkama, araç bakımının en temel adımıdır. Özellikle kışın tuzlu yollarda sürüş yaptıktan sonra aracını yıkamak çok önemlidir. İsveç’te yapılan bir araştırmaya göre, kış aylarında düzenli olarak yıkanan araçlar, yıkanmayanlara göre %60 daha az pas sorunu yaşıyor.
Yıkama için pH dengeli bir araç şampuanı kullan ve yumuşak bir sünger veya yıkama eldiveni ile üstten başlayarak aşağıya doğru yıka. Lastikleri ve jantları en son yıka, çünkü bunlar genellikle en kirli kısımlardır. Yıkama sonrası aracı mikrofiber bir bezle kurula – bu, su lekelerini önler.
Cila ve wax uygulaması, boyanı korumak için kritik öneme sahiptir. Profesyonel detaycılar, yılda en az iki kez (ilkbahar ve sonbahar) wax uygulaması yapmanı önerir. Meguiar’s ve Turtle Wax gibi tanınmış otomotiv bakım ürünleri üreticileri, modern seramik kaplamaların 6-12 ay koruma sağlayabileceğini belirtiyor.
Pas önleme için, aracının alt kısmına ve tekerlek kemerlerine özel dikkat göstermelisin. Bu alanlar su ve tuzla sürekli temas halindedir. Küçük çizik ve taş izlerini hemen rötuş boyasıyla düzelt. Mazda gibi Japon üreticiler, özellikle deniz kenarında yaşayanlar için pas önleyici kaplamaların kullanılmasını tavsiye ediyor.
Bir gerçek dünya örneği olarak, İngiltere’de 2018’de yapılan bir çalışmada, düzenli dış bakım yapılan 5 yaşındaki araçların, bakımsız olanlara göre ortalama 1,200 sterlin daha yüksek yeniden satış değerine sahip olduğu tespit edilmişti.
Araç bakımını kendin yapmanın hem ekonomik hem de tatmin edici olduğunu görmüş oldun. Unutma, aracına gösterdiğin özen, onun sana uzun yıllar güvenilir bir şekilde hizmet etmesini sağlayacaktır. Hangi DIY bakım işlemini ilk olarak deneyeceksin?