Trüf mantarı, en değerli mantar türü olarak bilinmektedir. Dünya’da yaklaşık 70 tane farklı türü bulunan bu mantar aynı zamanda “kara elmas” olarak bilinmektedir. Her ne kadar kara elmas deniliyor olsa da krem ve beyaz renkte olanları da mevcuttur. Trüf mantarının en önemli özellikleri oldukça lezzetli olması, nadir bulunması ve dolayısı ile fiyatının oldukça yüksek olmasıdır. Özellikle Avrupa ülkelerinin en lüks ve seçkin restoranlarında çeşitli yemekleri ve tabakları süsleyen trüf mantarının kilogram fiyatı türüne göre 100 ile 5000 Euro arasında değişmektedir.
Trüf Mantarı Nedir?
Ektomikoriza cinsi mantarlar sınıfında yer alan bir mantar türüdür. Toprak altında gelişir. En sevdiği ağaç türü meşedir. Meşe ağacının yanında zeytin ve fındık ağaçları da bu mantarın gelişimine olanak sağlayan ağaçlardır. Toprağın 5 ile 20 cm altında ve ağaçların köklerin yapışık halde yetişmektedir. Bazı türleri 50 cm kadar derinde olabilmektedir. Kokulu bir mantar türüdür, bu nedenle doğal olarak bu mantarı aramada köpekler kullanılmaktadır. Özellikle Akdeniz ülkelerinde bilinmekle beraber tüm Dünya’da görülebilmektedir.
Trüf Mantarı Yetiştiriciliği
Aslında bu mantar çok yoğun oranda doğada bulunmaktadır. Yetiştiriciliği son zamanlarda gündeme gelmeye başlamıştır. Yetiştirilmesi zor bir mantar türüdür. Bu nedenle bugüne kadar doğadan toplanarak pazarlanmıştır. Halen çok yoğun oranı doğada toplanmakta ve öyle pazarlanmaktadır. Son zamanlarda ülkemizde Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından trüf mantarı aşılı fidanlar gündeme gelmiş ve yetiştiriciliği uygulanmaya başlanmıştır. Henüz yeni bir uygulama diyebiliriz.
Bazı türlerinin yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Ülkemizde siyah yaz trüfü ve siyah kış trüfü olarak adlandırılan türlerin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Fakat en değerli tür olan beyaz trüf gibi bazı türlerin yetiştiriciliği en azından günümüzde mümkün değildir.
Trüf Mantarı Nasıl Bulunur?
Dediğimiz gibi çok büyük bir oradan doğada bulunmaktadır. Genellikle meşe ormanlarında aranır. Kokulu bir mantar türü olduğundan aranmasında köpekler kullanılır. Bazı yerlerde nadirde olsa domuzlar bu mantarı aramakta kullanılmaktadır. Köpek olmadan bu mantarı bulmak oldukça zordur. Çünkü toprağın altında yer alır ve dışarıdan görülmez.
Bu iş için özel olarak eğitilmiş köpekler ile trüf mantarı olabilecek alanlar taranır. Köpeğin tepki verdiği yerlerde toprak 15-20 cm kazılır ve trüf mantarı çıkarılır. Türlere göre değişik renkleri olmak ile beraber birçok türü siyah renkli ve dışı pütürlüdür.
Trüf Mantarı Yetiştiriciliği Nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın uygulamaya koymuş olduğu Trüf Ormanı Eylem Planı ile bu mantar türünün yetiştirilmesi planlanmaktadır. Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından üretilen ve trüf mantarı aşısı olan fidanlar uygun yerlere dikilerek yetiştiriciliği yapılmaktadır. Şu ana kadar 2500 dekara yakın bir alan trüf mantarı alanı olarak düşünüldü ve gerekli yatırımlar yapıldı. Ayrıca Bakanlık doğal trüf mantarı alanlarını koruma altına almayı hedeflemektedir.
Devletin yapmış olduğu yatırımlar dışında özel olarak sizlerde fidanları temin ederek bu işe yatırım yapabilirsiniz. Ortalama olarak 1 dönümlük bir araziye 30 ile 100 arasında trüf aşılı fidan dikebilirsiniz. Trüf bahçeleri olarak adlandırılan bu işletmelerin örneklerini ülkemizde görmeye başladık. Trüf mantarının potansiyeli ve satış rakamları göz önünde bulundurulduğunda mantıklı bir yatırım olarak karşımıza çıkıyor.
Trüf Mantarı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
Öncelikli olarak bir fizibilite çalışması gerekmektedir. Bunun için Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinden ve İl Tarım ve Orman Müdürlüklerinden bilgi alabilirsiniz. Eğer bulunduğunuz bölge bu iş için uygunsa yapmanız gereken trüf aşılı olarak üretilmiş olan fidanlar edinmek ve bu fidanları toprakla buluşturmak. Bunun için Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi ile iletişime geçmeniz doğru olacaktır.
Fidan alırken mutlaka güvenli yerlerden almanız gerekmektedir. Eğer trüf aşılı fidanlar değilse verdiğiniz tüm emekler boşa gidebilir. Bu nedenle fidan alımı oldukça önemli bir konudur.
Trüf Mantarı Yetiştiriciliği Maliyeti
Bu iş için kullanacağınız olan arazinin fiyatını dışarıda bırakırsak; sizin masrafınız yaklaşık olarak her bir dönüm için 10.000 TL civarında olacaktır. Yani 10 dönümlük bir arazide bu işi yapacaksanız yaklaşık olarak 100.000 TL bir yatırım maliyeti gerekmektedir. Dediğimiz gibi bu rakama arazi ücreti dahil değildir. Fidanlar, damlama sulama sistemi, gübre, çevre teli gibi giderleri bu şekilde hesapladık.
Trüf Mantarı Yetiştiriciliği Kazancı
İlk ürünler fidanlar ekildikten yaklaşık 5 yıl sonra alınmaktadır ve sonrasında her yıl artarak devam etmektedir. 7-8 yıl sonrasında her dönüm için ortalama 10-15 kilogram ürün alırsınız. Yani 10 dönümlük bir arazide bu işi yapıyorsanız alacağınız ürün miktarı 100-150 kilogram civarındadır. Türe göre kazanacağınız para değişmek ile beraber 10 dönümlük bir arazideki kazancınız yaklaşık 100.000-500.000 TL arasında değişmektedir.
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Bu iş için her yer uygun değildir. Özellikle ülkemizde Akdeniz, Ege ve kısmen Karadeniz’in bazı bölgeleri bu iş için elverişli olabilir. Bu nedenle yatırım yapmadan önce mutlaka ilgili kurumlardan bilgiler alın.
Fidanlar oldukça önemli olduğundan fidan alırken mutlaka kontrollü alın ve uzman kişilere kontrol ettirin veya bu alanda kendisini ispatlamış uluslararası firmalar ile iletişime geçerek fidanları alın.
Yetiştirilebilecek Farklı Mantar Türleri
İnsanlar, geçmişte keşfetmiş olduğu mantarlar ile birlikte bu zamana kadar pek çok yemek yaptı. Bazı mantarlar, vitamin deposu olarak karşımıza çıkıyor. Yetiştirilebilecek pek çok mantar türü bulunuyor. Bunlardan birisi ve popüler olanlar arasında yer alan kültür mantarı olmakta. Kültür mantarı, özel şekilde yetiştirilen bir mantar çeşidi. Beyaz renkli şirin bir mantar olan kültür mantarı C vitamini, kalsiyum, D vitamini, B6 vitamini, protein, magnezyum ve potasyum gibi pek çok besin değerine sahip. Pizza, makarna, sos ve çorba gibi birçok yemekte bu mantar kullanılabiliyor.
Ülkemizde tercih edilen mantarlardan birisi istiridye mantarı olarak yer alıyor. Kış mevsiminde geniş yapraklı ağaçların köklerinde bol bol bulunabilen bu mantar, dünya genelinde en çok yetiştirilen ikinci mantar olarak açıklanıyor. Geniş bir şapkaya sahip olan bu mantar, birden fazla şekilde toplu olarak büyüme gerçekleştirebiliyor. Mantarın çorbası, güveci ve kızartması oldukça popüler.
Bir diğer mantar türü olarak bizlerin karşısına kuzu göbeği çıkıyor. İlk görüşte buna mantar demek gerçekten güç fakat yakından incelendiğinde bunun bir mantar çeşidi olduğu anlaşılıyor. Bunun nedeni klasik mantarlar gibi görünmüyor olup kendine has bir tarzı olması. Kendine doğru kapanan desenli bir şapkaya sahip olan kuzu göbeği, genel olarak kireçli topraklarda yer alıyor. İlkbahar mevsiminde sıklıkla rastlanan bu mantar türü dışında bir de kuzu göbeği ebesi var. İsimleri oldukça benzer olduğu için bunun zehirli bir mantar olduğunu belirtelim.